De impact van trauma

Ieder mens is gevormd door zijn omgeving. De persoon die we vandaag zijn is beïnvloed door miljoenen gebeurtenissen, groot en klein, uit ons verleden. Sommige van die gebeurtenissen zijn aangenaam geweest, ze laten fijne herinneringen en positieve associaties achter. Sommige gebeurtenissen hebben ons echter veel pijn gedaan, en ons lichaam en geest dragen die pijn met zich mee. Wanneer we iets zien of ervaren wat ons herinnert aan die pijn, worden we getriggerd. We noemen dit ook wel een traumatische reactie. Hierbij denken we vaak aan de meest extreme zaken, maar iedereen draagt een bepaalde mate van trauma met zich mee. 

Trauma kan zich op heel veel manieren uiten, maar uiteindelijk heeft het te maken met het vermijden van pijn. Op jonge leeftijd hebben we iets ervaren wat veel pijn veroorzaakte, en die pijn willen we nooit meer. Niet voor niets komt het woord trauma van het Latijnse woord voor wond of verwonding. Om de pijn van die verwonding maar niet meer te hoeven voelen, ontwikkelen we overlevingsstrategieën, ook wel copingmechanismen genoemd. Als je ouders je bijvoorbeeld regelmatig geslagen hebben, zul je alles doen om maar niet meer geslagen te worden. Verschillende kinderen reageren op verschillende manieren. Sommige kinderen zullen hun ouders gaan pleasen, andere kinderen zullen juist extreem vijandig en achterdochtig opgroeien zodat niemand ze ooit nog zal kunnen raken. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat people-pleasing of juist anti-sociaal gedrag maar al te vaak hun oorsprong in trauma hebben. 

Trauma-expert Gabor Mate onderscheidt twee soorten trauma's. Trauma dat ontstaat doordat je iets is aangedaan, en trauma dat ontstaat door iets wat je gemist hebt. Fysiek geweld, seksueel misbruik en verbale agressie zijn stuk voor stuk voorbeelden van dingen die je aangedaan zijn. Je kunt echter ook trauma oplopen door dingen die je niet gekregen hebt, terwijl je ze wel had moeten krijgen. Ieder kind heeft een basisbehoefte aan onvoorwaardelijke liefde en aandacht. Wanneer er niet aan die basisbehoefte voldaan wordt, ontstaat er een wond, een tekort. Emotionele verwaarlozing is hier een voorbeeld van. Als er vroeger altijd aandacht is geweest voor je broertje of zusje, maar nooit voor jou, dan zal je daar een wond aan overgehouden hebben. Je zult bepaalde mechanismen ontwikkeld hebben om toch in de schijnwerpers te komen, om toch liefde en aandacht van je ouders te verdienen. Vaak bepalen die mechanismen je gedrag vandaag de dag nog steeds, terwijl er tegelijkertijd een gevoel van niet-genoeg/niet-gezien achter schuilgaat. 

Het goede nieuws is dat je niet je leven lang onder je trauma gebukt hoeft te gaan! Een goed begin om trauma te helen is te onderkennen dat het er is. Dat kan als een grote verrassing komen. Bij trauma denken we vaak aan oorlogsveteranen, of brute mishandeling. De subtielere vormen van trauma, zoals opgroeien met emotioneel afwezige ouders, worden vaak over het hoofd gezien. Als we de pijn onderkennen die we geleden hebben, en die ons gedrag vandaag de dag nog bepaald, kunnen we er verandering in brengen. Je moet er immers nu wat mee. Je hebt er nu last van. Om trauma een plekje te kunnen geven is het in de meeste gevallen raadzaam om een therapeut of counselor op te zoeken. Een deskundige zal je begeleiden zodat jij je eigen pijn kan verwerken. Hier zijn een aantal voorbeelden van hoe dat proces van verwerking er uit kan zien:

1. therapeutische gesprekken
2. EMDR
3. meditatie
4. creatieve expressie (schilderen, theater, etc.) 
5. mindfulness oefeningen
6. psychedelische drugs (in klinische of ceremoniële setting)

Iedereen is in staat om te helen van trauma, en iedereen verdient het! Die compassie naar jezelf en anderen werkt op zichzelf al helend. Als je inziet dat iedereen gevormd is door zijn omgeving, dat iedereen zijn eigen (vaak onbewuste) redenen heeft voor zijn gedrag, kun je vanuit die basishouding van compassie de wereld tegemoet treden!